Өзіндік білім көтеру тақырыбы: «Сын тұрғысынан ойлау технологиясы арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту»

Дайындаған: Шаймерденова Ш.Д.

2018-2019  о.ж

         Мұғалімнің күнделікті кәсіби шеберлігін арттырып, білімін шыңдай түсуі үшін күнделікті оқып-білу, тәжірибе жинақтау қажет. Осы заманғы сабақ берудің озық технологиясын меңгеру кезек күттірмейтін міндет екенін әрбір мұғалім білуі тиіс. 
        Сабақ дегеніміз – оқытуды ұйымдастырудың басты формасы , екіншіден, оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасын ұйымдастырудың басты формасы. Кез келген сабақ: қоғаммен, оның идеологиясымен, қоғамдық іс-әрекеттің басқа түрлерімен байланысты. 
          Әрбір сабақтың алдында мынадай мақсаттар тұрады: білімді меңгерту, икемділікті қалыптастыру, шығармашылыққа тәрбиелеу. 
   Дұрыс қойылған сабақтың мақсаты – мұғалім еңбегінің мәдениеттілігінің көрсеткіші. 
Қазіргі таңда педагогика ғылымы дәстүрлі оқу мен дәстүрлі емес жаңаша оқытудың айырмашылығына мынадай анықтама береді: дәстүрлі оқыту үрдісінде мұғалім сынып оқушыларын толық қамти отырып оқытады. Дәстүрлі оқытуда мұғалім мен оқулық маңызды қызмет атқарады, олар оқушыларды білімге жетелейді, соған сәйкес оқушылардың жауаптарында сол мазмұнды есте сақтап және бұрмаламай айтып беруі маңызды болады. Мұғалім білімді оқушыларға дайын күйінде меңгертеді. 
     Ал жаңаша оқытуда оқушы мұғалімнің түсіндіргендерін ғана меңгеріп қоймай, мұғаліммен тікелей пікірталасқа көшеді. Оқушы белсенді рөл атқарушы ғана емес, жетекші бағытта ұстайды. Ол әлемді тануға , белгісіздікті анықтауға өзі жауап іздейді, шешімдері де әр оқушыда әр түрлі болады. Тапқан шешімін нақты ақиқат деп қабылдамай , ізденісті әрман қарай жалғастырады. Мұғалім мен оқушы арасында тығыз байланыс қалыптасады., екеуі де бірлік одақта қызмет істейді. 
    Сын тұрғысынан ойлауды дамыту оқушының танымдылық белсенділігін, сабаққа қызығушылығын арттыруға, өз бетінше білім алуға, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал етіп, сабақтардың қызықты, жеңіл өтетіндігін, оқушыларды ұжыммен бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің тереңдігі әрі тиянақтылығы артатындығын байқауға болады. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып ішінен қажеттісін алуға үйретеді. 
1-кезең-Қызығушылықты ояту. Бұл үйрену үрдісі. Оқушының бұрынғы білетіні мен жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Сондықтанда сабақта қарастырғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Бұнда ойды қозғау, ояту, ми қыртысына тітіркендіргіш арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін «Жұпта талқылау». «Топтастыру», Түртіп алу», «Болжау», «Әлемді шарлау», «Дөңгелек стол», «Ішіне –сыртына» т. б. әдістер жинақталған. 
2-кезеңі «Мағынаны тану». Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетінше жұмыс жасап, белсенділік көрсетуіне жағдай жасалады. Оқушылардың тақырып бойынша жұмыс жасауға көмектесетін оқу стратегиялары бар. Олар «ІNSERT», «ЖигСО-2», «Галерияны аралау» , «Семантикалық карта» т.б. 
Тақырып бойынша «Ой толғаныс»бағдарламаның 3-кезеңі. Күнделікті оқыту процесінде оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарау, баға беру назардан тыс қалып жатады. Одан гөрі үйге тапсырма беру, оны түсіндіру, баға қою сияқты шараларға уақыт жіберіп аламыз. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасында бұл сабақтағы аса қажетті мәнді, маңызды әрекет болып табылады. Дәл осы кезеңде үйренуші не үйренгенін саралап, салмақтап , оны қандай жағдайда, қалай қолдану керектігін ой елегінен өткізеді. Белсенді түрде өз білімін үйрен жолына қарап, өзгерістер енгізеді, яғни нағыз білім шыңына көтеріледі, үлкен әлемге енеді. «Бес жолды өлең», «Венн көрсетілімі», «Еркін жазу», «Екі түрлі түсініктеме күнделігі», «Ойлану стратегиясы», «Эссе», «Дебат»т. б осы сияқты стратегиялар әр сабақтың ерекшелігіне қарай лайықты қолданылады. Әр оқушы өз шығармашылығын көрсете алады. 
Сын тұрғысынан ойлауды үйрету үшін мына шараларды орындауы шарт: 
1. Сын тұрғысынан ойлауды үйрету үшін уақыт керек. 
2. Оқушыларға ойланып-толғануға, ойын ашық айтуға рұқсат беру. 
3. Әр түрлі идеялар мен пікірлерді қабылдау. 
4. Үйрену барысында оқушылардың белсенді іс-әрекетін қолдау. 
5. Кейбір оқушылардың бір-бірінің жауабына жасаған сынының дәлелді, дәйекті болуын талап ету. 

“ Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту” технологиясы бойынша арнайы өткізілген курстардан дәріс ала отырып, өз сыныбымда осы жобамен жұмыс жасаймын. 
     Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы бойынша оқытудағы өзгерістің нәтижесі мынадай болды: 
- сабақ түбегейлі оқушыға бағытталады; 
- ұжымдық ынтымақтастық қатынас орнады; 
- бұрынғы білімдеріне білім қосады; 
- оқушылардың жауапкершілігі артты; 
- мен күтпеген өзгерістер болды; 
- проблемалық ситуациялар туғыздым; 
- оқушылар жоғары деңгейдегі сұрақтар қоя бастады; 
Әрине, әр сабаққа дайындық керек, оқушыларға шығармашылық бағыт-бағдар бере отырып, үздіксіз іс-әрекетке жетеледім. Бұл бағдарламаны оқып, үйреніп оны өз жұмысымда қолданып мұғалімдік кәсіптің қыр-сырына тереңдей түстім. Бағдарлама стратегиялары оқушылардың бірін-бірі тыңдап, құрметтеуіне үйретті.